Dit artikel verscheen in Derlike XLI, 4 (2019) p. 125-129
Misschien heb je het al opgemerkt? Her en der schieten er bij het ontluiken van de lente
in Deerlijk nieuwe paaltjes uit de grond met een fris blaadje met groen randje. De technische
dienst van de gemeente is bezig met het plaatsen van “wegeltjesnaamborden”. Net
zoals de straten krijgen nu ook de vroegere kerkwegels (Trage Wegen: TW) een naam. Dit
om te voorkomen dat nog meer van dergelijke paden verdwijnen. Het zijn immers, te voet
of per fiets, nog altijd de snelste en kortste verbindingen tussen twee punten.
De opzoekingen werden gedaan door Jan Vanoverberghe, coördinator van de heemkring.
Voor zover het mogelijk was, hebben we de “Trage Wegen” de namen gegeven zoals ze
oorspronkelijk voorkomen in de “Atlas der Buurtwegen” van 1849. Deze wegen kregen
toen allemaal een nummer en werden aangeduid in het Frans als bv. “Sentier 85”.
Voor de nieuwere TW hebben we zoveel mogelijk gezocht naar historische toponiemen.
Er werd uitdrukkelijk gevraagd om op de borden, indien mogelijk, tevens het oorspronkelijke
nummer uit de Atlas te vermelden, bv. TW 49.
De onderstaande benamingen in cursief zijn de oorspronkelijke namen in de Atlas. Deze
tussen enkele aanhalingstekens verwijzen naar een historisch toponiem.
- Nummer 29: Kleynharelbekestraet Kleinharelbekestraat
- Nummer 49: ‘Karpelstrathien, Karpelstraetjen’: oorspronkelijke benaming van het stuk
tussen de Lisbonnastraat en het wegeltje Karpelstraatje - Nummer 56: ‘Den Bonten Os’, genoemd naar de vroegere herberg. Bontenospad
- Nummer 74: ‘Cruyscapelle’, de hoeve op de hoek van de Paanderstraat heet “Hof de
Kruiskapel” Kruiskapelpad
(A.L.D., foto nr. 4.486 van 31.03.2019)
- Nummer 45: Berdelenbrug, naar het houten (berd is een plank) brugje dat wat verderop
ligt over de Gaverbeek Berdelenbrugpad - ‘Reigersbos’: we zijn in de nabijheid van “De Gavers” en het “Reigersbos”. Reigerspad
- ‘Olekenboshof’: naar de voormalige hoeve langs de Fabriekstraat 20. Olekenboshofpad
- ‘Boerenveltstraet’: de vroegere benaming van de Olekenbosstraat. Boerenveldpad
- ‘Cleijn gheweerevelt’: de akker aan de overzijde van de Gaaistraat heette vroeger het
“Cleijn gheweerevelt”. Een “gheweere” is een fuik en wat verderop loopt de Slijpbeek
waar op een bepaalde plaats mocht gevist worden met een “gheweere”. Klein Geweerveldpad - Nummer 34: vroeger deel van de Veemeersstraat. Oorspronkelijk waren het de “Veimeersschen”,
wat veie of vette meersen/weiden betekent. Veimeerspad - Nummer 40: Teesweg. Langs deze weg kwam men geen enkel café tegen, dit in tegenstelling
tot de Kortrijkse heerweg. Men was langs die weg veilig voor alle aardse verlokkingen!
Teesweg - Nummer 53: Kerkweg. Kerkweg
- Nummer 87: ‘Haerlebekehout’. Dit was ooit een uitgestrekt bos dat onmiddellijk zuidwaarts
aan de hoeve (Hof ’t Haerlebekehout) paalde en doorliep op grondgebied Otegem;
in WO I volledig gerooid. Harelbekehoutpad - Nummer 85: chemin au cabaret de Ruste au lieu dit Watervalle. “De Ruste” was een
café in de nabije omgeving van de “Watervalle”. Watervallepad - Nummer 53: deze wegel kwam uit langs de vroegere hoeve ‘De Mote’. Motepad
- Nummer 84: het wegeltje passeert langs de boerderij ‘Hof de Claijsberg/Claysberg’, Oliebergstraat 84. Claysbergpad
- Nummer 83 en 66: langs hier kon men naar het cabaret dit de Karote in Zwevegem,
een vroeger café langs de huidige Otegemstraat in Zwevegem niet ver van de grens
met Deerlijk. Karotepad - ‘Puidennest’: verdwenen woning uit 1836 en bijna een eeuw bewoond door de familie
Deleersnyder. De naam werd ontleend uit een boek van Warden Oom. Het wegeltje
passeerde achteraan deze woonst. Puidennestpad - Nummer 85: de landerijen langs deze wegel tegen de Kapelstraat heetten vroeger ‘de
20 hondert’, verwijzende naar de oppervlakte van het land. Wanneer men heden ten
dage rekent in hectaren, enz., dan sprak men vroeger over een bunder of 16 honderd
lands (1 bunder=1,41 ha). Twintig Honderdpad - Voormalige herberg (tot 2015) ‘De Stropuyt’ in Otegem. Stropuytpad
- Nummer 63: Marktweg. Marktweg
- De hoeve op het einde van deze wegel heet ‘Goed te Frans’, zetel van een belangrijke
heerlijkheid in Deerlijk. Te Franspad - Nummer 85: dit pad loopt naar de Molenstraat, waar ooit, net over de grens met
Zwevegem, de twee ‘Wulfsbergmolens’ stonden. Wulfsbergmolenspad - Nummer 66: via deze wegel kon (binnenkort misschien opnieuw open) men naar de
watermolen op de Slijpbeek. Het ingestorte brugje ligt er nog. Watermolenpad - Nummer 64: Klokkeweg, pad leidend naar de klokken van de kerktoren. Klokkeweg
- Nummer 48: Pastooryweg. Pastorieweg
- Nummer 88: via deze weg kon men naar de cichoreiast van de familie Dejager, later
kwam daar Europal, nu de nieuwe verkaveling “Jagershof”. Cichoreiastpad - Nummer 82: de wegel loopt door het land genaamd ‘het cleen veerken’. ‘Het veerken’
bestond ook en was naast een partij land tevens een café. Klein Veerkenpad - Nummer 56; dit pad liep naar de nieuwmolen (nu molen ter Geest en te Zande).
Nieuwmolenpad - Wegel achter de frituur “Happy Taste”, Stationsstraat 158, richting Kleine Tapuitstraat:
dit pad was oorspronkelijk een deel van het tramspoor, aangelegd tijdens WO I, dat
leidde naar het Pionierpark en Munitiedepot in “De Gavers”. Tramspoorpad - Wegel langs het vroegere restaurant ” ’t Schuurke”, Pontstraat 111, naar de Ringlaan.
Dit wegeltje liep naar de ‘Sjettiehuizen’ (‘Sajetten huizen’) net over de Ringlaan. Die
huizen werden gebouwd met het geld dat gewonnen werd met verkoop van breiwol.
Sajetten Huizenpad - Halverwege de dreef van de boerderij het ‘Goed ter Cruuse’, Sint-Elooistraat 5, is er
rechts een wegeltje richting Tapuitstraat 117. Ter Kruisepad - Ter hoogte van Houtekietstraat 33, schuin over het nummer 84 uit de Atlas (Claysbergpad)
en lopende tot de nummers 83 en 66 uit de Atlas is er een paadje waar
men vroeger richting Zwevegem kon. Het hoorde bij het nummer 90 van de Atlas of sentier … au Kasteelke ten Onpasse. Omstreeks 1710 bouwde Joos Messiaen het Kasteelke
ten Onpasse. Voordien woonde Messiaen op de hofstede Feys, een nog bestaande
omwalde hoeve langs de Feys Hoevestraat, een zijstraat van de Zwevegemse
Otegemstraat. Het wegeltje is nu wat verlegd. Kasteelke ten Onpassepad
- Waregemstraat 393: dit wegeltje (eerste gedeelte is de toegangsweg naar Feys Brandstoffen)
liep oorspronkelijk richting Desselgemstraat, maar nu naar de Boshoek. Het
was een binnenweg van de ‘Groote Heirweg naer Waereghem’ naar een hoeve in de
Desselgemstraat. Tijdens WO I stond deze boerderij bij de Duitsers bekend als het
‘Hof van Brabant’. Op 8 september 1914 werd hier een Duits soldaat gedood, de eerste
in Deerlijk. Hof van Brabantpad - Tussen Boshoek 52 en Amerlinckweg lag het ‘Oosterlincksbosch’, dat tot in de 19de
eeuw heeft bestaan (familie Oosterlinck). Oosterlinckbospad - Van het Dammeke naar de Pieter Jan Renierstraat: hier stond vroeger een kaartershuisje.
Kaartershuispad
